Mundus subterraneus, in XII libros digestus (15049114493)

LIB.X. DE FODINARUM CONDITIONIBUS.
Ctf^.VIIl.impenduntur,abfumunturque,utejusquan-
ritatem fileam , qux ex fordibus , quae ablu-
rionis primas metallorum matrix aut fedi-
B fordiius rnentum funt, in dies infuper coUigitur-.for
bjdmgy des liujufmodi colledae infornacibus utun-
tumeduei- tut, ut fi quid liydrargyri in iis remanferit,
""■• proliciatur extrahaturque. Videntur autem
Potofii harum fornacum femper quafi 50.
Metallorum quotannis 'paratorum quanti-
tas , Noftrorum relatione , peritorumque
hominum fupputatione 300000 Quintalia
conftituit. Ex fordibus vero, ac matrice ad
minimum 2000 Quintalia hydrargyri ex-
231
cipiuntur. Mira tamen & in hac operatione
metallorumqualitas obfervatur. NonnuUa
quidem metalla cum levi hydrargyri im-
penfa plurimum argenti fundunt ; alia ar-
genti fimul multum largiuntur , & hydrar-
gyri non minus abfumunt : Contra quae par-
cius dant, minus requirunt. Atque adeo jux-
ta metallorum conditionem , metallarii
negotii vel proba, vel improba fors, lucrum-
que aut jaftura fequitur : Vulgo tamen no-
tum eft , quod quanto metalla ditiora funt,
tanto majorem hydrargyri copiam abfu-
mant, &viceverfa. Sedjamadpraxin.
' Metalla itaque ih principio pilis , morta-'
riifque hancin rem paratis minut-ifTime tun-
duntur, poftea cribris , ac filis cupreis intor-
tis tranfcolantur ; quibus, fiprobe, &indu-
ftriofe confefta fuerint , horarum z^fpatio, j
triginta ad minimumQuintaliatranfmitti!
uodtufe- poflunt. Hoc modo metalla colo excreta,;
laihperTy-'^^ amplum , patentemque cacabum conji-j
drargyrum, ciuntut , ita ut fingulis 5*0 quintalibus me-j
talli , quinquaginta quintalia falis addan-
tur, eo fine, ut nativam Isvigati metalli pin-
guedinem abfumat , exedatque : hoc enim
pafto Argentum ab hydrargyro faciliusim-
plicatur , incorporaturque. Hoc perafto,
hydrargyron corio,aut panno cannabino in-
jeftum exprimitur,utroris', autfudorisfpe-
cie in metalla, prius fudibusprobeadme-
liorem partium permixtionem fubadla, fun-
^odmpro-^2iX.\xr:% tandem mafiamrite in formampa-
eedendtmm \ i ■ » . - • - r
^ydmrgyro. ^um elaboratam cacabis jgne qumis, aut le-
nisdiebusexcoquendamimponunt. Si ita-
que hydrargyrum officiofuoprobefunftum,
cumargentointime coivifTe, exreliquishe-
terogenearum partium quifquiliis fuperna-
tantibus , repererint , tum argentum ab hy-
drargyrohocpadlofeparant: Mifcellam o-
mnem in modium HDL, vel F G E aqua ple-
num conjiciunt, ac mola manuali , B vel C,
eofere modo,quo finapi moli,teriquefolet,
metallicam mafi!am fubigunt , ut in prajfenti
Figura patet qua commotione argilla , for-
defque a metallo cum ipfa aqua per cana-
lem H vel G defluunt,.7/'_ge»/«»i!que una cum
hydrargyro , ob innatam gravitatem ad vafis
fundumfubfidit, &hocfubarenjefpecie in
fundo vafis fuperftes exemptum denuo ad
ultimam metalli puritatem confequendam
lavant, lotum inpanno, aut corio fortiter
exprimunt , ita ut quidquid hydrargyri cum
argento non probe unitum fuerat , fecedat ;
reliquum vero intra coriaceam burfam, ar-
gentum verum reftet, ita tamen , ut fexta tan-
tum mafTsE pars argentum , reliqusquinque
partes hydrargyrum fit. Sed & alio modo,
ut ab argento ipfum quoque hydrargyrum
feparetur,procedunt. Maflam coaftam vafi ^omodo,
A indunt, validoque dato igne operculum ^^^^'^sj;.
V vafis probe obturant , uti Figura o^Qn^ll. gento/«/.a.
Succenfo itaque igne , hydrargyrum in fu- ^^***^-
mum fatifcit, qui caloris , & levitatis vi ela-
bens , fi in fiftiles illas ollasimpegerit , illi-
cocogitur, & craffefcit (haud fecus,acva-
pores ex aqua fervente elati in operculo ol-
lae guttefcunt) , deinde per canalem I huic
vafi deputatum,non fecus ac per alembicum
defluit, & deftillatjn vas S; fic quidquid hy-

drargyrl